sobota, 16 sierpnia 2025

Textus Receptus czy tekst krytyczny

Pismo Święte Nowego Testamentu powstało w czasach, gdy nie było maszyn do pisania ani drukarek. Dlatego apostołowie i ich najbliżsi współpracownicy spisywali poszczególne księgi Nowego Testamentu ręcznie.  Apostoł Jan pisze w Drugim Liście Jana następujące słowa:

2 Jana: (12) Wiele mam wam do napisania, lecz nie chcę za pośrednictwem kartki i atramentu. 

A w Trzecim swoim Liście powiada:

3 Jana: (13) Wiele miałem ci napisać, ale nie chcę pisać do ciebie za pomocą atramentu i pióra.

Teksty Pisma Świętego były zatem spisywane ręcznie na papirusach lub pergaminach za pomocą prostych narzędzi pisarskich: pióra, które prawdopodobnie było wykonane z trzciny, oraz atramentu. Następnie tzw. kopiści przepisywali te teksty, tworząc kolejne ich kopie. W ten sposób Pismo Święte przetrwało do naszych czasów. Ręcznie spisywane lub powielane teksty nazywamy manuskryptami.

Ponieważ księgi Pisma Świętego były przepisywane ręcznie, zdarzało się, że kopiści podczas przepisywania wprowadzali do teksty zmiany. Zmiany te można zasadniczo podzielić na dwie grupy: niezamierzone oraz zamierzone.

Zmiany niezamierzone to po prostu zwykłe błędy. Zdarzało się, że kopista pominął jakieś słowo lub źle je odczytał.

Zmiany zamierzone wynikały z tego, że czasami kopista dochodził do wniosku, że jest w posiadaniu tekstu skażonego i chciał go poprawić, ewentualnie chciał wzmocnić przekaz doktrynalny tekstu. 

Oryginalne manuskrypty, które wyszły spod pióra apostołów i ich najbliższych współpracowników, nie przetrwały do dnia dzisiejszego. Zaginęły lub zostały zniszczone jeszcze w starożytności. Dysponujemy zatem wyłącznie kopiami. Ponieważ kopiści w czasie przepisywania ksiąg Pisma Świętego wprowadzali do teksty zmiany niezamierzone i zamierzone, nie ma dwóch identycznych kopii danej księgi. Wszystkie kopie różnią się od siebie pewnymi szczegółami. 

Większość różnic pomiędzy kopiami manuskryptów Nowego Testamentu są dla polskiego czytelnika nieistotnych. Różnice te dotyczą bowiem partykuł i rodzajników, których na język polski się nie tłumaczy. To tak, jak nie tłumaczymy na język polski angielskich przedimków "the", "a" oraz "an" czy niemieckich rodzajników "der", "die", "das". Niektóre różnice są jednak istotne i mają wpływ na znaczenie tekstu. 

Chociaż nie ma dwóch identycznych kopii manuskryptów Nowego Testamentu, to jednak wszystkie kopie można pogrupować w rodziny tekstów. Do najważniejszych rodzin tekstów Nowego Testamentu zaliczamy tekst aleksandryjski oraz tekst bizantyński.

Najstarszymi manuskryptami Nowego Testamentu są papirusy z II i III wieku po Chrystusie. Zawierają one zasadniczo tekst aleksandryjski. Teksty te są zapisane w formie języka greckiego, którą nazywamy dialektem koine. Dialekt koine był potocznym językiem Greków, którzy zamieszkiwali basen Morza Śródziemnego, i był szeroko wykorzystywany w kontaktach handlowych.  

Tekst bizantyjski odnajdujemy po raz pierwszy w pismach Jana Chryzostoma, który żył na przełomie IV i V wieku. Tekst ten jest obecny w większości manuskryptów z wieków V-IX. Cechuje go wysoki stopień harmonizacji, zaś język w nim zawarty zbliżony jest do klasycznej, literackiej formy języka greckiego. Musiał być zatem opracowany przez ludzi dobrze wykształconych.

W średniowieczu Pismo Święte było czytane prawie wyłącznie w języku łacińskim. 

Dopiero w renesansie, w dobie wzrostu zainteresowań starożytnością, zaczęto wskazywać na konieczność otworzenia tekstu Nowego Testamentu w języku greckim. Jednym z pierwszych uczonych, który podjął się zadania ustalenia tekstu greckiego Nowego Testamentu był Erazm z Rotterdamu - duchowny katolicki, a zarazem wybitny filolog i filozof. 

Erazm z Rotterdamu rozpoczął pracę nad greckim tekstem Nowego Testamentu w roku 1515, a już w roku 1516 ukazało się pierwsze wydanie jego dzieła. Erazm z Rotterdamu ustalił tekst grecki Nowego Testamentu w oparciu o siedem manuskryptów, które pochodziły z XII i XIII wieku. Większość tych manuskryptów zawierała tekst bizantyński. 

Manuskrypty, którymi dysponował Erazm z Rotterdamu zawierały luki. Aby te luki uzupełnić Erazm przetłumaczył brakujące wersety z języka łacińskiego na język grecki i w ten sposób stworzył nowe warianty tekstu, nie występujące w żadnych wcześniejszych greckich manuskryptach. Ponieważ jego znajomość języka greckiego nie była doskonała, tłumacząc brakujące wersety z języka łacińskiego na język grecki, popełnił kilka błędów. Najbardziej znanym błędem Erazma z Rotterdamu jest tekst z Apokalipsy 22,19, gdzie Erazm pisze o "księdze życia", w miejscu, gdzie powinno być "drzewo życia". 

Ponieważ tekst grecki Erazma z Rotterdamu został stworzony pospiesznie i zawierał wiele uchybień, niemal od razu zaczął być poprawiany zarówno przez samego Erazma, jak i przez innych uczonych. Kolejne, ulepszone wydania ukazywały się w latach 1522, 1527, 1535. Robert Stefanus wprowadził do tekstu Erazma z Rotterdamu poprawki i opublikował własną wersję tekstu greckiego w latach 1546, 1549, 1550, 1551. Trzecie wydanie Stefanusa wznowił Teodor Beza, wprowadzając do niego własne poprawki. 

W XVII wieku Bonawentura i Abraham Elzevir kilkakrotnie wznowili pierwsze wydanie Teodora Bezy. Drugie wydanie Bonawentury i Abrahama Elzevir z roku 1633 zawierało w przedmowie zdanie w języku łacińskim: "Textum ergo habes, nunc ab omnibus receptum...", co można przetłumaczyć na język polski: "Tak więc tekst, który masz, jest teraz przez wszystkich przyjęty." Wydanie tekstu greckiego z roku 1633 nazywane jest z tego powodu Textus Receptus lub tekstem przyjętym.

Textus Receptus jest zatem tekstem stworzonym pierwotnie przez Erazma z Rotterdamu w oparciu o późne manuskrypty bizantyńskie oraz przekłady niektórych fragmentów z języka łacińskiego, następnie poddanym kilku redakcjom przez samego Erazma i innych uczonych i ostatecznie opublikowanym w roku 1633. 

Textus Receptus stał się podstawą dla kilku ważnych przekładów Biblii na języki narodowe, w tym Biblii Króla Jakuba na język angielski oraz Biblii Gdańskiej na język polski. Przekłady te były dość popularne wśród kościołów protestanckich w wiekach XVII-XIX. 

W wieku XIX i wieku XX badania archeologiczne wyniosły na światło dzienne manuskrypty papirusowe z wieku II, III i IV, zawierające tekst aleksandryjski. W oparciu o te manuskrypty uczeni podjęli próbę ustalenia tekstu greckiego za pomocą współcześnie dostępnych metod badawczych, eliminując błędy kopistów i naleciałości średniowieczne. Teksty ustalone w ten sposób określamy mianem tekstu krytycznego. Najbardziej popularnym tekstem krytycznym Nowego Testamentu jest tekst Nestle-Aland

Kurt Aland był profesorem Nowego Testamentu i historii Kościoła oraz pastorem. Należał to Kościoła Wyznającego, a więc tego odłamu luteran, którzy w latach 30 i 40 XX wieku sprzeciwiali się ideologii nazistowskiej, za co byli prześladowani i więzieni w obozach koncentracyjnych. Po zakończeniu II wojny światowej Kurt Aland krytycznie wyrażał się na temat komunizmu i za to był przez władze NRD więziony, a także został wyrzucony z pracy na Uniwersytecie. Po zwolnieniu z więzienia w roku 1958 uciekł do Berlina Zachodniego. 

Wydanie krytyczne Nestle-Aland stanowi podstawę do tłumaczeń większości współczesnych przekładów na język polski, tak katolickich jak i protestanckich. Tekst Nestle-Aland stanowi również podstawę dla tłumaczenia Biblii Hosanna wydawanej przez Szkołę Biblijną Hosanna. 

---

Przejdź na stronę: https://www.superbiblia.pl 

aby sprawdzić, co jeszcze przygotowałem dla Ciebie, abyś lepiej poznał Pismo Święte. 


czwartek, 14 sierpnia 2025

Co oznacza liczba 666 w Apokalipsie?

 W Apokalipsie św. Jana, w rozdziale 13, znajdujemy werset:

Ap 13: (18) Tu potrzebna jest mądrość: kto ma rozum, niech obliczy liczbę zwierzęcia. Jest to bowiem liczba człowieka: a jego liczba to sześćset sześćdziesiąt sześć.

Mowa jest zatem o człowieku wrogo usposobionym do chrześcijan, którego liczba to 666. 

Ta złowroga liczba jest owiana złą sławą. Jako symbol szatana przeniknęła do popkultury i posługują się nią nawet fani muzyki metalowej. Spróbujmy jednak w sposób profesjonalny odpowiedzieć na pytanie: Czym w istocie jest liczba 666?

W chwili obecnej w biblistyce najpopularniejsze są trzy wyjaśnienia.

Po pierwsze musimy przypomnieć sobie, jak w szkole podstawowej uczyliśmy się liczb rzymskich. Otóż Rzymianie zapisywali liczby za pomocą liter. I tak "liczba jeden" była zapisywana jako litera "I", zaś "liczba dziesięć" jako litera "X" itd. Podobnie czynili grecy - zapisywali liczby za pomocą liter alfabetu. Skoro więc poszczególnym literom alfabetu można przypisać jakąś wartość liczbową, to imię każdego człowieka ma również liczbową wartość. 

Stąd Apostoł Jan pisze, że liczba imienia antychrysta - a więc suma wartości liter jego imienia - to 666. Problem polega na tym, że wiele imion można zliczyć w ten sposób, aby dawały wartość 666. Dlatego dotychczas nie udało się jednoznacznie ustalić, o jakie imię mogłoby chodzić. Na przestrzeni wieków padały różne propozycje, np. Neron, ale żadna z nich nie jest do końca satysfakcjonująca. 

Po drugie sama liczba 6 ma w Biblii znaczenie symboliczne. Otóż najpierw musimy sobie uzmysłowić, że Bożą liczbą, a zarazem symbolem pełni i doskonałości jest w Biblii liczba 7. Dlatego też Bóg stwarzał świat w siedem dni, a tęcza - symbol przymierza Boga z ludźmi - ma 7 kolorów. Z kolei liczba 6 jest niepełną siódemką, symbolem niedoskonałości, a w konsekwencji symbolem szatana. 

Po trzecie wreszcie niektórzy, interpretując liczbę 666, odwołują się do 1 Krl 10,14 oraz 2 Krn 9,13, gdzie mowa jest o 666 talentach złota, wpływających do skarbca tytułem podatków. 666 talentów było w starożytności sumą ogromną. Dlatego niektórzy uważają, że Apostoł Jan zapowiada, że nadchodzący, bezbożny system polityczny będzie odznaczał się zdzierstwem podatkowym.

Bez względu na to, która interpretacja wyda Ci się najbardziej przekonywająca, jedno jest pewne: Apostoł Jan wzywa nas swoimi przestrogami przede wszystkim do tego, abyśmy nie bratali się ze złem pod żadną postacią, lecz byśmy trwali przy Chrystusie bez względu na doczesne konsekwencje. 

---

Przejdź na stronę: https://www.superbiblia.pl 

aby sprawdzić, co jeszcze przygotowałem dla Ciebie, abyś lepiej poznał Pismo Święte. 

Co Biblia mówi o spowiedzi?

 W Ewangelii według Jana 20,23 czytamy następujące słowa: Biblia Tysiąclecia: Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzym...